CENA: 43.20 zł | Dział: Genealogia i heraldyka Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego nowej serii t. XIX (XXX)Sławomir Górzyński (red. nauk.) Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego nowej serii t.
XIX (XXX) ISSN 1230-803X Od Redaktora Tom XIX Rocznika prezentuje wyniki badań poświęcone dziejom
stanu rycerskiego, a w szczególności takim kwestiom, jak regulacje prawne,
genealogia, zagadnienia kultury i stanu posiadania, a więc problematyce, która
znajduje się w centrum zainteresowań naszego Towarzystwa, a której Rocznik
poświęca swoje łamy. Badania te w sposób naturalny przenikają się z badaniami
poświęconymi naukom pomocniczym historii. Początki możnowładztwa i rycerstwa
(Marek Barański) oraz historia kilku rodzin lub rodu jako egzemplifikacja
kariery w dawnej Koronie (Włodzimierz Czarnecki, Jerzy Mrozowicki, Łukasz
Ćwikła), kwestia dyskusyjna, jaką miała być solidarność rodowa, mieści się w
tych samych rozważaniach pomiędzy prawem, strukturą a genealogią (Przemysław
Kaleta). Poznanie genezy powstania szlachty litewskiej (Andrzej Rachuba)
ułatwia badania nad dziejami rodzin i ich własności na obszarze Wielkiego
Księstwa Litewskiego (Marek Karp). Artykuł o początkach klasztoru Bożogrobców i
genealogii rodzin przeplata się z wątkami heraldycznymi jakże zmieniającymi się
od średniowiecza do czasów nowożytnych, prezentując swoisty herbarz — herbarz
rodzin związanych z miejscem kultu i tradycji rycerskich. Takich miejsc w
Polsce mamy niewiele, ale tym bardziej warto zwrócić na nie uwagę. Tekst dotyczący
struktury własności szlachty na ziemiach ruskich (Henryk Litwin) zapowiada cykl
artykułów poświęconych temu zagadnieniu. Ich autorem jest badacz od lat
zajmujący się tym obszarem i szlachtą zarówno miejscową, jak i napływową, na
terenie szeroko pojętej Rusi. Badania sfragistyczne na gruncie źródeł wywodzących się z
państwa krzyżackiego to ważne zagadnienie dotyczące tożsamości historycznej
miast na ziemiach polskich (Marcin Hlebionek), również w kontekście obecnych
przemian związanych z heraldyką samorządową, a więc z tym wątkiem heraldyki,
który jest nadal żywy w Polsce. Nie dotyczy to tylko miast niewielkich, gdyż
przemiany w wykorzystywaniu komunikacji wizualnej dotykają także tych z długą
tradycją swoich herbów, jak np. Kraków (Zenon Piech), wskazując na chwilowe —
miejmy nadzieję — odejście od tradycyjnej heraldycznej wizualizacji własnych
tradycji. Na łamach Rocznika po raz kolejny poruszane są kwestie
dotyczące symboliki państwowej — tym razem przedmiotem zainteresowań badawczych
stały się jej barwy (Marek Adamczewski), co jest tematem niezmiernie ważnym w
związku z prowadzonymi od kilku lat pracami w Ministerstwie Kultury i
Dziedzictwa Narodowego nad nową wersją ustawy „O godle, barwie i hymnie”,
miejmy nadzieję, że wraz ze zmianą jej tytułu na ustawę „O herbie, barwie i
hymnie”. Także dział Recenzji przynosi informacje o pracach badaczy
spoza Polski. W czasach pandemii Rocznik staje się ważnym elementem życia
naukowego Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, tym samym zachęcam nie tylko PT
Członków Towarzystwa do nadsyłania tekstów do kolejnych tomów naszego
punktowanego pisma. W tym roku udostępniliśmy dzięki grantowi Ministerstwa
Kultury i Dziedzictwa Narodowego dwa zespoły archiwalne, tj. księgi sądowe
grodzkie i ziemskie kowalskie z zasobu Archiwum Głównego Akt Dawnych. Tym samym
kolejnych kilkadziesiąt tysięcy kart stało się dostępnych dla badaczy i
miłośników historii bez względu na czas i miejsce pracy. Ta działalność
zwłaszcza teraz, w okresie panującej zarazy — jak mówiono niegdyś, „powietrza”
— jest szczególnie ważna. Mam też nadzieję, że w roku przyszłym szczodrość
Ministerstwa pozwoli na dalsze prace i udostępnienie kolejnych ksiąg sądowych z
okresu staropolskiego. W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy Towarzystwo spotkały
również smutne wydarzenia. W tym czasie odeszli od nas: Andrzej Heidrich — wybitny grafik, autor banknotów, a także
aktualnie obowiązującej stylizacji Orła Białego, herbu Polski (zm. 20
października 2019), Alfred Znamierowski — członek Komisji Heraldycznej (zm. 23 października
2019), Andrzej Grzybowski, o którym wspomnienie zamieszczamy w niniejszym
tomie, oraz Jan Pruszak. Jednocześnie dziękuję wszystkim PT Członkom Towarzystwa,
którzy organizują spotkania online, w okresie gdy nie
mogą one odbywać się w tradycyjny sposób. Mam nadzieję, że już niedługo
zaistnieją możliwości zorganizowania zarówno Walnego Zebrania, jak i spotkań
naukowych we wszystkich oddziałach. W tym trudnym czasie życzę zdrowia
wszystkim Członkom i Sympatykom Polskiego Towarzystwa Heraldycznego. Sławomir Górzyński Redaktor Naczelny Rocznika Prezes
Polskiego Towarzystwa Heraldycznego ORCID: 0000-0001-6067-4355 DOI: 10.36693/RPTHer.2020.01 S Spis treści Od Redaktora — Sławomir Górzyński . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ROZPRAWY I STUDI Marek Adamczewski — Karmazynowa
jak... puchar wina, biała jak śnieżna lawina. Kilka uwag w sprawie polskiej
czerwieni heraldycznej w związku z pracami nad nowelizacją ustawy o godle
Rzeczypospolitej (2017–2019) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . Zenon Piech — Herb
czy logo? Problemy współczesnej heraldyki samorządowej na przykładzie znaków
miasta Krakowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . 25 Jan Ptak — Dzieje
klasztoru Bożogrobców w Miechowie herbami pisane . . . . . . . . . . . . 63
Marek Kazimierz
Barański — Rycerstwo, możnowładztwo — początki . . . . . . . . . . . .
91 Przemysław Kaleta — „Wyście
sobie a my sobie, każden sobie rzepkę skrobie”.
Przejawy solidarności rodowej u użytkowników herbu Laska . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . 99 Włodzimierz Czarnecki
— Bazankowie w ziemi chełmskiej. Studium
genealogiczno-własnościowe. Z dziejów migracji szlacheckich na Ruś Czerwoną .
. . . . . . . 115 Łukasz Ćwikła — Kariera
Wspinków herbu Wilczekosy w
rodzie Prusów. Od Będkowa w ziemi łęczyckiej do ekspansji na Wschód w XIV–XVII
w. . . . . . . . . . . . . . 129 Jerzy Adam Mrozowicki
— Wieczwińscy herbu Prus III z ziemi zawkrzeńskiej w XV i XVI w. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . 139 Andrzej Rachuba — Szlachta
na Litwie: powstanie warstwy, rodzaje, status i pozycja w państwie . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . 167 Sławomir Karp —
Przynależność herbowa rodziny Pogirskich, mity a
rzeczywistość . . . . 177 Henryk Litwin — Szlachta
ruska Rzeczypospolitej. Szlachta — posesjonaci województw inkorporowanych w
1569 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 Wojciech Iwańczak —
Arystokracja i król w Czechach w zwierciadle bajki zwierzęcej z końca
średniowiecza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 Wojciech Iwańczak —
Tristan reprezentantem rycerstwa? Przykład czeski . . . . . . . . . . 223 Marcin Hlebionek — Pieczęcie
i herb miasta Ornety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 Marcin Hlebionek — Czternastowieczna
pieczęć Solca Kujawskiego z wyobrażeniem św. Stanisława . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . 253 Marek L. Wójcik — Herb
miasta Strzelina — historia i współczesność . . . . . . . . . . . . 265 Zbigniew Chodyła — Herb
Prus I na pieczęci Jędrzeja Kitowicza z 1769 roku. Dowód szlacheckiego
pochodzenia pisarza po mieczu i współprzesłanka
wskazująca na zmianę prawdziwego nazwiska rodowego przez jego ojca . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 RECENZJE Sławomir Górzyński — Gerhard Seibold, Der
Wappenbrief. Ein Kompendium, t. 1, Textband (s. 1218), t. 2, Bildband (s.
786), Böhlau–Verlag, Wien 2020 . . . . . . . . . . . . . . . 339 IN MEMORIAM Andrzej Stefan Grzybowski (1 września 1930–24 października 2020) (Andrzej Novák-Zempliński) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 wydanie I, Warszawa 2020 ISSN: 1230-803X [ PRENUMERATA ] |
|
| ||||||
|
|